Κάποιοι εύχονται και ελπίζουν (ναι, έτσι) πως η τρομοκρατία στην Ελλάδα έγινε πιο αποτελεσματική, πιο επαγγελματική. By far η πιο αποδοτικιά, σα να λέμε. Ήρθε η εποχή που οι θιασώτες του «αγώνα κατά του αστικού κράτους» τονε θέλουν πιο ανταγωνιστικό -πιο νεοφιλελεύθερο.
Όμως ανησυχούν, λέει, πως πίσω από τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου βρίσκεται το κράτος (το είδαν και σε μια αμερικάνικη ταινία αυτό). Θέλουν λιγότερο κράτος, για να φανεί στις αγορές η αξία του τίμιου έλληνα τρομοκράτη.
[Στο μεταξύ, κάποιο συνεργείο τρίβει ανθρώπινο αίμα από τους τοίχους.]
Η μόνη επανάσταση που δεν ευαγγελίστηκε ποτέ κανείς είναι αυτή που θα γίνει στον εγκέφαλό του και θα τον αφήσει κουρέλι να παραληρεί για την απώλεια της σιγουριάς του.
aerosol 
Αφού συνηθίσαμε ακόμα και τον θάνατο …… όλα είναι πια αδύνατα. Όσο για τον εγκέφαλο….υπολειτουργεί !
Ελπίζω πως ο θάνατος δεν έγινε συνήθεια. Ή, τουλάχιστον, ευχή.
«Η μόνη επανάσταση που δεν ευαγγελίστηκε ποτέ κανείς είναι αυτή που θα γίνει στον εγκέφαλό του και θα τον αφήσει κουρέλι να παραληρεί για την απώλεια της σιγουριάς του.»
Στο καλύτερο self-service εστιατόριο του γαλαξία, η ΖΩΗ δε μπορεί παρά να είναι εξ’ορισμού overrated, όμως αυτό που περιγράφεις λέγεται νευρικός κλονισμός και στην πράξη ισοδυναμεί με μαζική «αυτοκτονία» της ανθρωπότητας (αν και στα βιβλία το αποκαλούν και σκεπτικισμό, αλλά όσοι έχουν διαβάσει ιστορία, θυμούνται καλά που οδήγησαν την κοινωνία οι σοφιστές) και δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί ποτέ. Από υπεργαλαξιακό φλιτ θα πάμε, όπως και οι δεινόσαυροι. Τα υπόλοιπα είναι απλοί λεκέδες στο πιγούνι μας [ήχος ρεψίματος].
Ίσως κάποιες φορές να είναι ισοδύναμο του νευρικού κλονισμού -πράγμα όχι απαραίτητα κακό, αν σκεφτώ κάποιους ακλόνητους και τις επικίνδυνες σιγουριές που τρέφουν. Αλλά αυτά είναι πράγματα που συμβαίνουν σε προσωπικό επίπεδο και όχι μαζικό. Οι μάζες πάντα βρίσκουν κάτι για να πιαστούν.
Βέβαια ο σκεπτικισμός δεν είναι νευρικός κλονισμός και δεν ταυτίζεται με τους σοφιστές -οι οποίοι, εξάλλου, από μόνοι τους δεν οδήγησαν καμιά κοινωνία κάπου, αλλά υπήρξαν σύμφυτοι με τη λειτουργία της Αθηναϊκής δημοκρατίας, με τα καλά και τα στραβά της.
[Από υπεργαλαξιακό φλιτ, λες; Δεν είναι και απαισιόδοξο σενάριο, αν το σκεφτείς!]
«Ίσως κάποιες φορές να είναι ισοδύναμο του νευρικού κλονισμού -πράγμα όχι απαραίτητα κακό, αν σκεφτώ κάποιους ακλόνητους και τις επικίνδυνες σιγουριές που τρέφουν.»
Σου εύχομαι να μην υποστείς ποτέ νευρικό κλονισμό. Στο λέω εκ πείρας.
«Αλλά αυτά είναι πράγματα που συμβαίνουν σε προσωπικό επίπεδο και όχι μαζικό. Οι μάζες πάντα βρίσκουν κάτι για να πιαστούν.»
Ορμώμενος από τη λέξη «ευαγγελίστηκε», υπέθεσα ότι αναφερόσουν σε μαζική επανάσταση. Υπόψιν δε ότι, αφενός κανείς δεν προσδοκά αβεβαιότητα, όταν ρωτά, αλλά τελεσίδικες απαντήσεις, και αφετέρου ακόμα και οι αβέβαιοι μπορούν να ευαγγελίζονται την αβεβαιότητά τους.
«Βέβαια ο σκεπτικισμός δεν είναι νευρικός κλονισμός και δεν ταυτίζεται με τους σοφιστές -οι οποίοι, εξάλλου, από μόνοι τους δεν οδήγησαν καμιά κοινωνία κάπου, αλλά υπήρξαν σύμφυτοι με τη λειτουργία της Αθηναϊκής δημοκρατίας, με τα καλά και τα στραβά της.»
Αυτό που γίνεται διαχρονικά, συνήθως έχει ως εξής: κάτι συμβαίνει σε κάποιον, τον προβληματίζει, βρίσκεται σε κρίση, ρωτά, αναζητά στοιχειοθετημένη γνώση και εντέλει αποδέχεται\πείθεται με κάποιες αναπόδειχτες υποθέσεις, ώστε να λύσει πρακτικά το πρόβλημά του.
Ο σκεπτικισμός είναι τρόπος σκέψης που απαντά στα ερωτήματα της γνωσιολογίας, αρνούμενος κάθε βεβαιότητα στη γνώση, επικαλούμενος ανυπέρβλητα κριτήρια ελέγχου. Αυτός ο τρόπος σκέψης «αποθεώνει» την επιχειρηματολογία και αποδυναμώνει την κοινωνική συνοχή. Και αυτά στα λέω ως σκεπτικιστής, αν και ο Αριστοφάνης τα είπε καλύτερα στις Νεφέλες του.
«[Από υπεργαλαξιακό φλιτ, λες; Δεν είναι και απαισιόδοξο σενάριο, αν το σκεφτείς!]»
Σε 10.000 χρόνια από τώρα οι απόγονοί μας ενδέχεται να κοιτάνε την εποχή μας με τον ίδιο τρόπο που κοιτάμε εμείς τη νεολιθική εποχή σήμερα, και σε 1.000.000 χρόνια ενδεχομένως κάποιο άλλο είδος να κοιτάει τα οστά μας -τα οποία παρεμπιπτόντως θα είναι τα μόνα που θα έχουν απομείνει (ούτε ξύλα, ούτε πέτρες, ούτε μέταλλα, ούτε χαρτιά, ούτε γυαλί, ούτε πλαστικό)- με τον ίδιο τρόπο που κοιτάμε εμείς τα οστά των δεινοσαύρων σήμερα.
Αν και τώρα που το ξανασκέφτομαι τα radio waves που εκπέμπουμε ως πολιτισμένο είδος εδώδιμης ύλης, ενδεχομένως να υπάρχουν ακόμα και μετά από 1.000.000 χρόνια, αποδεικνύοντας ότι τελικά ήμασταν by far το καλύτερο ‘Hell’s Kitchen’ δορυφορικό κανάλι in the universe!
«Σου εύχομαι να μην υποστείς ποτέ νευρικό κλονισμό. Στο λέω εκ πείρας.»
Ευχαριστώ, αυτό εύχομαι κι εγώ.
Για να το κάνω λιανά:
Παρατηρώ πολλούς να είναι πρόθυμοι να αγκαλιάσουν κάθε είδους επανάσταση (ή «επανάσταση») με μόνο κριτήριο τον τυφλό θυμό και την απόλυτη σιγουριά. Παρατηρώ πως η μόνη επανάσταση που δεν θεωρεί κανείς επιθυμητή είναι αυτή που θα του ισοπεδώσει τη σιγουριά του και την επιθετικότητα με την οποία αυτή εκφράζεται. Κανείς δεν προσδοκά αβεβαιότητα, ακριβώς όπως το λες. Η τάση για βεβαιότητα που επικαλούμαστε, όμως, έχει αποδεδειγμένα φέρει πολύ περισσότερη δυστυχία στο ανθρώπινο είδος από τον σκεπτικισμό (ή τον νευρικό κλονισμό, δικό σου ή δικό μου).
Ο σκεπτικισμός (που έβαλες εσύ στην κουβέντα ερμηνεύοντας έτσι το κείμενο) δεν έχει έναν ορισμό. Αλλιώς θα μιλήσουμε για φιλοσοφικό σκεπτικισμό, αλλιώς για επιστημονικό και αλλιώς στην καθομιλουμένη. Δεν αρνείται κάθε βεβαιότητα στη γνώση (αυτό είναι η δουλειά του αγνωστικισμού μάλλον) αλλά συστήνει προσεκτική στάση, κριτική σκέψη και ικανή δόση αμφιβολίας μέχρι βρεθούν τα στοιχεία που οδηγούν σε ασφαλές συμπέρασμα.
[Υπάρχει τέτοιο; Για πρακτικούς λόγους θεωρούμε πως υπάρχει, μέχρι νέα στοιχεία να αλλάξουν το σκηνικό.]
Δεν πιστεύω πως αποθεώνει τίποτε ως στάση. Φυσικά ανόητοι υπάρχουν παντού, πρόθυμοι να αποθεώσουν ο,τιδήποτε, αλλά στον σκεπτικισμό θα ήταν σχήμα οξύμωρο. Αποδυναμώνει την κοινωνική συνοχή, λες; Αν κοινωνική συνοχή θεωρείς την συμμετοχή σε κοινά ψεύδη για να βγάλουμε καθαρή άλλη μια μέρα, τότε μάλλον την αποδυναμώνει. Δεν ξέρω πόσο μακριά μπορεί να πάει η κοινωνία με τέτοιου τύπου συνοχή. Η καθημερινότητά μου (αλλά και η κοινωνική ψυχολογία, νομίζω) με κάνουν να πιστεύω πως είναι θνησιγενής κατάσταση και έρχεται η στιγμή που την πληρώνουμε πολύ ακριβά.
[Από μια οπτική, αυτή τη στιγμή πληρώνουμε -μεταξύ άλλων- και τις ιδέες και την συμπεριφορά που στήριζε την «κοινωνική συνοχή» των προηγούμενων δεκαετιών.]
Σε 10.000 χρόνια ας έχουμε απόγονους, ας είναι καλά και ας μας βλέπουν όπως θέλουν. Το θεωρώ καλό σενάριο.
«το καλύτερο ‘Hell’s Kitchen’ δορυφορικό κανάλι in the universe!»
🙂
Βέβαιος είμαι μόνο για το είναι καθεαυτό. Ως εμπειρία, ως συνείδηση κειμενικότητας. Αβέβαιος, εάν είμαι (σολιψιστικά) μόνον εγώ και το σημαίνον. Αβέβαιος, εάν είμαι ένας άνθρωπος που ονειρεύτηκα ότι ήμουν πεταλούδα ή εάν είμαι μία πεταλούδα που ονειρεύομαι ότι είμαι άνθρωπος. Αβέβαιος, εάν είμαι ένας καλωδιωμένος εγκέφαλος σε δοκιμαστικό σωλήνα Matrix. Αβέβαιος, εάν μπορώ ρητά να αληθεύω, καθώς κάθε λογικό σύστημα εμπεριέχει τουλάχιστον μία πρόταση που δεν είναι ούτε αληθής ούτε ψευδής, όπως το ρήμα ψεύδομαι. Αβέβαιος, εάν υπάρχει παρελθόν ή μέλλον, καθώς εδώ και τώρα ιστορώ και εδώ και τώρα μέλλω. Αβέβαιος, εάν το είναι στερείται (μηδενιστικά) νοήματος. Αβέβαιος, εάν η γνώση της αλήθειας είναι (αγνωστικιστικά) αδύνατη. Αβέβαιος, ακόμα κι εάν γεννήθηκα, καθώς δε θυμάμαι την γέννησή μου και ούτε γνωρίζω κανέναν που να θυμάται τη δική του. Αβέβαιος, ακόμα και για το εάν θα πεθάνω.
Είμαι και δεν μπορώ να μην είμαι, κι ας βιώνω την αμετάκλητη απώλεια της εμπειρίας του άλλου, δηλαδή τη θνητότητα και ουχί το θάνατο που παραμένει η μόνη λέξη, η οποία δεν αντιστοιχεί σε καμία εμπειρία, επειδή όσο ζούμε δεν πεθαίνουμε για τον βιώσουμε και όταν πεθάνουμε δεν θα ζούμε για να τον περιγράψουμε. Γνωρίζοντας όμως ότι κάθε προσπάθεια για αληθή γνώση προσκρούει σε ανυπέρβλητα κριτήρια ελέγχου, όπως π.χ. ο διάλληλος κύκλος ότι ο Ιησούς ο Ναζωραίος αναστήθηκε, επειδή αναγράφεται στη Βίβλο και αναγράφεται στη Βίβλο, επειδή αναστήθηκε. Τουτέστιν μόνο σκοπώ. Αβέβαια. Αυθαίρετα. Ελεύθερα. Δίοτι ο σκοπός είναι και πράξη.
Πράξη είναι κάθε ρηματική έκφραση του ανθρώπου και ακόμα περισσότερες. Και εάν εσύ μπορείς να νοηματοδοτήσεις με συνέπεια τα παλαβά της θύμησής σου, είναι επειδή εσύ το επιλέγεις. Και οι περισσότεροι άνθρωποι διαχρονικά πρωτίστως επιλέγουν να ζουν και είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα, το οποίο σημαίνει ότι τα περί ηθικής περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Οι περισσότεροι άνθρωποι επιδιώκουν «την αποδοχή της φυλής». Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να διαιωνίζονται, το οποίο σημαίνει ότι τα τέκνα τους γίνονται αυτοσκοπός. Οι περισσότεροι άνθρωποι αλληλοσκοτώνονται μαζικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι λειτουργικά αναλφάβητοι και δεν γνωρίζουν την φαυλότητα των σκέψεών τους, αλλά ακόμα και όταν το ψυχανεμίζονται, αρνούνται να το παραδεχτούν και οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να νιώθουν χαρά. Αντιθέτως, ελάχιστοι άνθρωποι αυτοκτονούν. Ελάχιστοι άνθρωποι αδιαφορούν για τη γνώμη των άλλων. Ελάχιστοι άνθρωποι είναι άτεκνοι. Ελάχιστοι άνθρωποι ζούνε φιλήσυχα. Ελάχιστοι άνθρωποι γνωρίζουν πολλά και ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν επιζητούν την ευτυχία. Και αυτή είναι η αλήθεια.
Η αλήθεια όμως είναι ότι η αλήθεια αφ’εαυτής δεν αρκεί, γι’αυτό και επιστρατεύουμε τη φαντασία μας, ώστε να καλύψουμε τα κενά. Δυστυχώς όμως η φαντασία δεν έχει θερμίδες, όπερ εστίν μεθερμηνευόμενον, είτε επέχω (ναι, με έψιλον) και είμαι ατάραχος είτε όχι, το χαμαλίκι δεν το γλυτώνω. Χρειαζόμαστε λύσεις, πρακτικές λύσεις, και τις χρειαζόμαστε άμεσα. Διότι όταν πονάω στο δόντι, δεν περιμένω κάποιον να μου πει ότι ο πόνος είναι μόνο στη σκέψη μου. Το γνωρίζω ήδη αυτό και δε θέλω να κάνω άσκηση πειθαρχίας. Αυτό που θέλω είναι να μην πονάω και το τελευταίο που με απασχολεί είναι από τι προκλήθηκε. Και από ευφάνταστες λύσεις και παραμύθια εμείς οι άνθρωποι… άλλο τίποτα. Βλέπεις η υποκρισία είναι η βαζελίνη της κοινωνικής μας επαφής, αλλά οι περισσότεροι προτιμούν να ζουν έτσι.
Πάντως έχεις όντως δίκιο, στην καθημερινότητα με τη λέξη σκεπτικισμός συνήθως εννοούμε μόνο την αβεβαιότητα και την αμφισβήτηση. Αυτές οι σκέψεις όμως δεν βοηθούν την συνεκτικότητα των οργανωτικών δομών οποιουδήποτε κοινωνικού μορφώματος. Διαχρονικά. Το αποδεικνύει άλλωστε και η πληθώρα των ιστορικών κειμένων. «Ησυχία, τάξις και ασφάλεια καθ’ άπασαν την επικράτειαν» είναι η νόρμα. Παντού. Έτσι λειτουργεί η κοινωνία. Εάν ζεις μόνος σου σαν τον Ροβινσώνα, απολαμβάνεις πλήρη ελευθερία, αλλά ελάχιστη ασφάλεια. Ακόμα κι ένας πονόδοντος αρκεί για να πεθάνεις. Εάν πάλι ζεις μέσα στο μπουλούκι, η ελευθερία σου περιορίζεται, αλλά είσαι πιο ασφαλής. Και στην κοινωνία υπάρχει κάθε καρυδιάς καρύδι: μαύροι, άσπροι, κοντοί, ψηλοί, χοντροί, ισχνοί, όμορφοι, άσχημοι, άρρωστοι, υγιείς, χαζοί, έξυπνοι, οργανωμένοι, ανοργάνωτοι, αυταρχικοί, δουλοπρεπείς, σοβαροί, αστείοι, θυμωμένοι, χαρούμενοι κ.α… και εναλλάσονται διαρκώς στην εξουσία, σχηματίζοντας από συλλογικότητες στην αρχή της ομοφωνίας, έως τις ενός ανδρός αρχή αυτοκρατορίες.
Επί του παρόντος, ζούμε τις παρενέργειες της μαζικής κοινωνίας 7 δις στοιβαγμένων ανθρώπων που η ελευθερία διαχέεται τόσο, ώστε κανείς τελικά δεν είναι υπεύθυνος για το αποτέλεσμα, σε πείσμα των WASP και των εωσφορικών που κρατούν το πηδάλιο. Όχι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου. Εάν σκεφτείς όλον τον πλανήτη έως μία χώρα και κάθε χώρα ως ένα χωριουδάκι, τότε θα καταλάβεις ότι ζούμε σε ένα παραθαλάσσιο, ευήλιο οικοπεδάκι, επάνω στην εύθραυστη κρούστα ενός διάπυρου χαλυβουργείου, στον πυθμένα ενός διάφανου ωκεανού με παγετώνες τα σύννεφα, και με εμάς στον ρόλο των «φιλόξενα» αδηφάγων, δίποδων παράσιτων του εδάφους, με εμμονή στη μνήμη και τα εργαλεία. Πρόκειται για έναν πλανήτη μουσείο που αξιοποιείται και ως πλανήτης φυλακή. Τα χειρότερα δε έπονται. Δηλαδή ποια χειρότερα που όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν από την νεολιθική εποχή έως σήμερα. Αλλά έτσι κι αλλιώς δεν έχει σημασία, τον εαυτό μας προεκτείνουμε πάντα. Ανθρωπομορφολογικά σκεπτόμαστε διαρκώς, χρησιμοποιώντας κάθε τι γνώριμο σε μας ως μέτρο σύγκρισης και επαιρόμαστε.
Μη το γελάς καθόλου, αλλά ενδέχεται να εξυπηρετούμε έναν και μόνο σκοπό: την παραγωγή πλαστικού για λογαριασμό της φύσης και μόλις εκπληρώσουμε το σκοπό μας, να αφανιστούμε. Αν το καλοσκεφτείς είμαστε το μοναδικό είδος με εξειδίκευση στην επεξεργασία πετροχημικών!
Μετά συγχωρήσεως κιόλας για την μακρηγορία, αλλά βλέπεις, αφενός φταίει κι αυτή η ρημάδα η πρωτογενής σχέση φωνήματος και νοήματος της ελληνικής γλώσσας που βοηθάει στην ετυμολογία της σκέψη, και αφετέρου είναι και οι σπουδές μου στο Φ.Π.Ψ. Τελοπάντων, ευχαριστώ για την φιλοξενία.
By far, το μεγαλύτερο σχόλιο!
Εγώ σε ευχαριστώ για τα σχόλια και κυρίως για το καταιγιστικό τελευταίο. Οι σκέψεις που μοιράστηκες μαζί μου -και ο χρόνος που διέθεσες σ’αυτό και όχι σε κάτι άλλο- με τιμούν.
Παίρνω αφορμή για κανα-δυο σκέψεις δικές μου (όχι επιχειρηματολογώντας, ούτε διαφωνώντας).
Οο περισσότεροι άνθρωποι είναι έτσι και ελάχιστοι είναι αλλιώς. Η παρατήρηση και η εμπειρία μου λένε το εξής: όταν πονάω και δεν θέλω να σκεφτώ από τι προκλήθηκε (ανθρώπινο και κατανοητό) είμαι καταδικασμένος να πονάω συνέχεια. Και μετά περισσότερο. Μέχρι τέλους. Δεν έχω δει/γνωρίσει καμιά εξαίρεση σ’αυτό. Οι μόνες περιπτώσεις που γνώρισα (ελάχιστες) που ο πόνος κάποτε μειώνεται είναι όταν κάποιος αντί για παυσίπονο αγωνίστηκε να βρει τα αίτια και να τα αλλάξει.
Επειδή όλα αυτά τα θεωρητικά δεν είναι θεωρητικά αλλά διέπουν τη ζωή μας -και τον πόνο μας- προσπαθώ να ακολουθήσω τέτοιο δρόμο. Ακριβώς με την ελπίδα ο πόνος να λιγοστέψει. Συχνά οι δυνάμεις μου είναι λίγες και αποτυγχάνω. Γνωρίζω στο πετσί μου, όμως, πως αυτή η προσπάθεια είναι μονόδρομος. Και γι αυτή μιλάω και στους άλλους. Και παρατηρώ πως οι «ρελιστικότερες» και πιο «πρακτικές» λύσεις δεν είναι καθόλου ρεαλιστικές ή πρακτικές, ούτε καν άμεσες ή εύκολες. Είναι ευχολόγια χωρίς αντίκρυσμα. Και το ξέρω γιατί κι εγώ έχω φερθεί έτσι και έχω πληρώσει το τίμημα αυτής της στάσης (ημών των πολλών).
[Δεν νομίζω πως υπάρχουν στοιχεία ότι υφίσταται πρωτογενής σχέση φωνήματος και νοήματος της ελληνικής γλώσσας. Αλλά πραγματικά αρνούμαι να τα χαλάσουμε γι αυτό! Ας υπάρχει σκέψη και δράση και τα άλλα θα λυθούν. Ανθρωπομορφολογικά και τα δυο. Τι να κάνουμε; Με αυτό το σώμα ως όχημα βιώνουμε τον κόσμο, θα μας αφήσει το σημάδι του, δεν πειράζει.]
Σε ματα-ευχαριστώ και ελπίζω να τα ξαναπούμε.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που θυμάμαι στη σχολή, σχεδόν μια εικοσαετία πριν, είναι την εικόνα μιας μετρημένης καθηγήτριας η οποία μας εξηγούσε πως από το πρώτο γράμμα της λέξης ψυχολογία, οδηγούμαστε νοερά στον πρώτο άνθρωπο, ο οποίος, ακούγοντας τον επιθανάτιο ρόγχο, δηλαδή τον ήχο της εκπνοής του συνανθρώπου του, νοηματοδότησε τη λέξη ψυχή. Θαρρώ ότι υπάρχει δόση αλήθειας σε αυτό και ότι δεν πρόκειται για άλλη μια παραγλωσσολογική πλάνη. Εξάλλου, το διαπίστωσα ποικιλοτρόπως και ενόσω κατοικούσα στην αλλοδαπή. Παρόλα αυτά, απ’όσα έχω διαβάσει*, ούτε εγώ κρίνω ότι μπορεί κανείς να μιλήσει με επαρκή επιχειρηματολογία επ’αυτού. Το ερώτημα παραμένει ακόμα ανοιχτό.
Κατά τα λοιπά, “If you are not an agent [of action], you are a furniture and as long as that ethos is there, you will continue to have this problem.”. Πάντως, να ξέρεις ότι δεν είσαι (ο) μόνος σε αυτό το δύσβατο μονοπάτι.
Να’σαι καλά, έτσι κι αλλιώς, στο διαδίκτυο όλοι βρισκόμαστε ένα κλικ μακριά.
*«…ο Wernicke διαμόρφωσε ένα συνεπές μοντέλο της γλώσσας, που με μερικές τροποποιήσεις ισχύει έως σήμερα. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, η αρχική ακουστική και οπτική αντίληψη της γλώσσας σχηματίζεται στις αντίστοιχες πρωτογενείς και δευτερογενείς φλοιώδεις περιοχές. Oι νευρικές αναπαραστάσεις αυτών των αντιλήψεων προβάλλονται στη γωνιώδη έλικα, μια περιοχή του συνειρμικού φλοιού, εξειδικευμένη τόσο για τις ακουστικές όσο και για τις οπτικές πληροφορίες. Eκεί ο γραπτός ή ο προφορικός λόγος μετασχηματίζεται σε μια κοινή νευρική αναπαράσταση με τη μορφή ενός ακουστικού κώδικα, σημαντικού τόσο για την ομιλία όσο και για τη γραφή. Aπό τη γωνιώδη έλικα αυτή η νευρική αναπαράσταση προβάλλει στην περιοχή του Wernicke, όπου καταγράφεται ως γλώσσα και συνδέεται με το νόημα των λέξεων. Xωρίς αυτήν τη συνδυασμένη αναγνώριση, η ικανότητα της κατανόησης της γλώσσας χάνεται. Mόλις καταγραφεί, η νευρική αυτή αναπαράσταση μεταφέρεται στην περιοχή του Broca μέσω της τοξοειδούς δεσμίδας, όπου από αισθητική αναπαράσταση μετασχηματίζεται σε κινητική, που μπορεί πια να χρησιμοποιηθεί ως προφορικός ή γραπτός λόγος. Όταν αυτός ο μετασχηματισμός δεν μπορεί να γίνει, τότε χάνεται η ικανότητα έκφρασης του λόγου, τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού. Όμως ο Michael Posner και οι συνεργάτες του αναρωτήθηκαν: Όταν μια λέξη διαβάζεται, έχει κι αυτή μια ακουστική αναπαράσταση πριν συνδεθεί με νόημα; Ή μπορεί μια οπτική πληροφορία να μεταφερθεί απευθείας στην περιοχή του Broca; Xρησιμοποιώντας την PET, προσδιόρισαν πώς κωδικοποιούνται μέσα στον εγκέφαλο οι συγκεκριμένες λέξεις που ακούγονται ή διαβάζονται. Bρήκαν ότι όταν οι λέξεις ακούγονται, ενεργοποιείται η περιοχή του Wernicke, αλλά όταν οι λέξεις διαβάζονται, χωρίς να ακούγονται ή να προφέρονται, η περιοχή αυτή δεν ενεργοποιείται. Oι οπτικές πληροφορίες από τον ινιακό λοβό μεταφέρονται απευθείας στην περιοχή του Broca, χωρίς να μετασχηματιστούν πρώτα σε ακουστικές αναπαραστάσεις στον οπίσθιο κροταφικό φλοιό. Aπό αυτό ο Posner συμπέρανε ότι η ακουστική και η οπτική αντίληψη της γλώσσας χρησιμοποιούν διαφορετικές εγκεφαλικές οδούς με διαφορετικές αντιληπτικές κωδικοποιήσεις κι ότι αυτές οι οδοί έχουν ξεχωριστή πρόσβαση σε περιοχές υψηλότερης απαρτίωσης, που αφορούν την απόδοση του νοήματος και την έκφραση της γλώσσας. Όταν τα άτομα σκέφτονται το νόημα μιας λέξης, ενεργοποιείται μια άλλη περιοχή, στον αριστερό μετωπιαίο φλοιό. H έκφραση της γλώσσας λοιπόν, χρησιμοποιεί τόσο σειριακές όσο και παράλληλες διαδικασίες.»
Ενδιαφέρουσες και καλογραμμένες απόψεις, αλλά επιτρέψτε μου να διαφωνήσω. Η αθηναϊκή δημοκρατία με τον Αριστοφάνη και τους σοφιστές δεν ήταν ουρανοκατέβατη και δεν διαλύεται για να επανασυσταθεί ανά πάσα στιγμή, ως αποτέλεσμα αυτογενούς σκοπού. Έχει μια ιστορία, υπάρχει η ελληνική γλώσσα. Όταν η πόλη αυτοθεσμίζεται βρίσκεται πάντα μέσα στο ήδη υπάρχον, μέσα σε μια παράδοση. Και δεν μπορεί να έχουν αλλιώς τα πράγματα. Στην αντίθετη περίπτωση θα μετατοπίζαμε στο κοινωνικό πεδίο την αυταπάτη του ιδεαλισμού: να πιστεύει κανείς ότι ο εαυτός του είναι ανά πάσα στιγμή καθαρή συνείδηση, χωρίς κανένα δεσμό με το παρελθόν.
Η δε σημασία των λέξεων είναι πάντα μια περιγραφή. Και αυτό ακριβώς τις ξεχωρίζει από τις κραυγές, τα βογκητά και τα γαβγίσματα που δεν αποτελούν περιγραφές αλλά φυσικές, ενστικτώδεις αντιδράσεις σε ερεθίσματα που σημαίνουν κάτι, χωρίς ωστόσο να το περιγράφουν. Άρα το ερώτημα δεν παραμένει σε καμία περίπτωση ανοικτό. Ο γλωσσικός ήχος κλείνει μέσα του μια περιγραφή, μια θεατρικότητα, ενώ ο φυσικός ήχος δεν κάνει κάτι τέτοιο. Η γλώσσα δεν εισέρχεται σε έναν κόσμο ολοκληρωμένων αντικειμενικών αντιλήψεων, αλλά διαμορφώνει. Διαμεσολαβεί στη διαμόρφωση των αντικειμένων. Η γλώσσα, όπως ο ίδιος ο πολιτισμός, είναι σημαίνουσα λειτουργία. Το κλείσιμο των σημασιών, όπως και η φυσιοποίηση του πολιτισμού, καταργούν την εννοιολογική δυναμική, τη δυνατότητα αμφισβήτησης, υπηρετώντας τον αυταρχισμό και συντελώντας μαζί με την υπόλοιπη εξουσιαστική ελίτ στο κλείσιμο των νοημάτων της και στην εργαλειοποίηση-χειραγώγηση της γλώσσας-σκέψης, και από αυτή την παγίδα φοβάμαι ότι δεν ξεφεύγει ακόμα και ένας σκεπτικιστής.
@Κανίμπαλος:
Εξαιρετικά ενδιαφέρον το κείμενο που παραθέτεις. Μου ανοίγει την όρεξη να ψάξω περισσότερο.
@Μαρία Πανούτσου:
Προσωπικά, δεν είμαι σίγουρος αν στ’αλήθεια βλέπω τόσο διαφωνία όσο μια διαφορετική προσέγγιση. Με ενδιαφέρει πολύ η σκέψη σου, ιδιαίτερα στο σημείο που λες:
«Η γλώσσα δεν εισέρχεται σε έναν κόσμο ολοκληρωμένων αντικειμενικών αντιλήψεων, αλλά διαμορφώνει. Διαμεσολαβεί στη διαμόρφωση των αντικειμένων.»
Πάνω σ’ αυτό τον άξονα έχω επιχειρήσει να γράψω μερικά κείμενα. Αν σε ενδιαφέρει, βρίσκονται στην κατηγορία «Υπό την επήρεια» -μαζί με ποστ που ψαχουλεύουν την αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα.
@Κανίμπαλος
Φιλαράκο, η απάντησή σου περί αβεβαιότητας είναι όλα τα λεφτά, ούτε ακαδημαϊκό δοκίμιο να έγραφες, by far ότι καλύτερο έχω διαβάσει τελευταία που να με εκφράζει απόλυτα. Είσαι αυτός που έχει και το kanivallos.blogspot.com ή κάνω λάθος; Γιατί δε μας λες που γράφεις να σε διαβάζουμε πιο συχνά; Χρειαζόμαστε φωνές ευαγγελισμού σαν τη δική σου.
@Κανίμπαλος
Ελπίζω να μην έχεις αντίρρηση να την κάνω copy/paste και να την στείλω με email στα φιλαράκια μου.
«Γιατί δε μας λες που γράφεις να σε διαβάζουμε πιο συχνά;»
+1
Δίνει ρέστα ο ανθρωποφάγος! 🙂
Πόσο διαφορετικά φαίνονται όλα *από μακριά*. Άρε, Ελλαδίτσα…
Κανίμπαλε, we have to take in nourishment, expel waste, and inhale enough oxygen to keep our cells from dying. Everything else is optional.
Χμ, σοφά λόγια από ένα χαρακτήρα που δεν γνωρίζει την τεχνική του πώς αγκαλιάζεις κάποιον;
😉
[ΒΤW: taking in nourishment is optional too.]
Πωλούνται κι αυτόγραφα.